Башҡорт теленән эш программаларына аннотация.

Төп белем биреү мәктәбе курсы.

Программа кимәле:   базалы

Уҡытыусының тел буйынса уҡыу - уҡытыу методик комплекты:

Мәктәптәрҙә башҡорт телен уҡытыу методикаһы. Аҙнағолов Р.Ғ.- Өфө: Китап,2011.  

  Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы:

Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф  министрлығы тарафынан раҫланған уҡытыу туған (башҡорт) телдә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының 5-9 кластары өсөн «Башҡорт теле» предметы буйынса белем биреү өлгө программалары /(авт.-төҙ.:З.М.Ғәбитова),- Өфө: Китап, 2017 нигеҙендә төҙөлгән.

Дәреслектәр: 

Дәреслек: Башҡорт  теле: уҡытыу туған (башҡорт) телдә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының   5 –се  класы өсөн  дәреслек /В.Ш.Псәнчин, Ю.В.Псәнчин,  З.М.Ғәбитова, Р.Р.Әйүпов, Р.М.Мөхәмәтова/   – Өфө: Китап, 2020.

Дәреслек: Башҡорт  теле: уҡытыу туған (башҡорт) телдә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының   6 –сы  класы өсөн дәреслек /Х.В.Солтанбаева, Л.С.Балапанова./   – Өфө: Китап, 2020

Дәреслек: Башҡорт  теле. Ябай һөйләм синтаксисы: уҡытыу туған (башҡорт) телдә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының   7 –се  класы өсөн  дәреслек / Ә.М.Аҙнабаев, С.А.Таһирова, М.Ә.Ғәзизуллина /   – Өфө: Китап, 2020.

Дәреслек: Башҡорт  теле.Ҡушма һөйләм синтаксисы : уҡытыу туған (башҡорт) телдә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының  8-се класы өсөн дәреслек./Л.Х.Сәмситова, С.А.Таһирова, Э.Ф.Рәхимова, Т.М.Исламова/, Өфө: Китап, 2020

Дәреслек: Башҡорт теле: уҡытыу туған( башҡорт) телдә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының 9-сы класы өсөн дәреслек. /В.Ш.Псәнчин, Ю.В.Псәнчин, А.И.Игелекова, Ф.Ю.Үтәбаева/, - Өфө: Китап, 2020

   Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы, «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһында Милли мәғарифты үҫтереү концепцияһы.

Программа йөкмәткеһе 3 йүнәлештән тора:

-       башҡортса телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу һәм камиллаштырыу;

-       башҡорт        теленең          фонетик,        лексик,           грамматик     үҙенсәлектәрен        аңлау һәм үҙләштереү;

-       бәйләнешле текст менән эш итә белергә өйрәтеү.

Программала ҡуйылған маҡсат һәм бурыстар:

-          йәмғиәт тормошонда телдең роле; туған телдең әһәмиәте;

-          синтаксис, стилистика; тыныш билдәләре, текст, һөйләм төшөнсәләре;

-          фонетика, телмәр өндәре, ижек, һүҙ баҫымы, һуҙынҡы һәм тартынҡы өндәр; өндәрҙең бер-береһенә оҡшашыуы(сингармонизм) төшөнсәләре;

-          орфоэпия (дөрөҫ әйтелеш), төп орфоэпик норма төшөнсәләре;

-          графика; алфавит; хәрефтәрҙең өндәрҙе сағылдырыу төшөнсәлере;

-          орфография(дөрөҫ яҙылыш), һуҙынҡыларҙың һәм тартынҡыларҙың дөрөҫ яҙылышы, һуҙынҡыларҙың һәм тартынҡыларҙың һүҙҙең тамырында, ялғауҙа, һүҙ араһнда яҙылышы һәм әйтелеше, һүҙҙе юлдан юлға күсереү;

-          лексика; һүҙҙең лексик һәм грамматик мәғәнәһе; һүҙҙең тура һәм күсмә мәғәнәһе; синонимдар, антонимдар, омонимдар;

-          грамматика, морфема(ялғау, һүҙҙең бер өлөшө, киҫәге); тамыр, нигеҙ, яһаусы ялғау, үҙгәртеүсе ялғау; тамырҙаш һүҙҙәр; һүҙяһалыш юлдары;

-          текстың эсендә һөйләмдәрҙең бер-береһенә бәйләнеп килеү саралары (юлдары); йәнле һөйләү, фәнни, күркәм (художестволы) стилдәр;

-          телмәр төрҙәре (типтары): хикәйәләү, тасуирлау (һүрәтләү), хөкөм сығарыу (мөнәсәбәт белдереү)

  Башҡортостан Республикаһының башҡорт телендә уҡытылған төп дөйөм белем биреү мәктәптәре өсөн йыллыҡ уҡыу  планы  башҡорт  телен  340 сәғәт күләмендә уҡытыуҙы күҙ уңында тота:

5-се класта – 68 сәғәт,

 6-сы класта – 68 сәғәт,

 7-се класта – 68 сәғәт,

 8-се класта – 68 сәғәт,

9-сы класта – 68сәғәт.